[ Pobierz całość w formacie PDF ]
reprezentujący bezpośrednio wewnętrzne oko. I po czwarte, umysł rozwija szlachetną
ośmioraką ścieżkę, której osiem czynników, napełnionych niezwykłą mocą, ożywa, osiągając
ponadświatową postać: prawidłowy pogląd jest bezpośrednim postrzeganiem nirwany,
prawidłowa intencja jest zastosowaniem umysłu do nirwany, triada czynników etycznych jest
kontrolą wykroczeń moralnych, prawidłowy wysiłek jest energią świadomości ścieżki,
prawidłowa czujność uwagi jest czynnikiem świadomości, zaś prawidłowa koncentracja jest
jednopunktowym centrum umysłu. Ta zdolność umysłu do wypełniania czterech funkcji
53
jednocześnie porównywana jest do zdolności świecy, która - jednocześnie - spala knot, zużywa
wosk, rozprasza ciemność i dostarcza światła.
Ponadświatowe ścieżki wypełniają szczególne zadanie wykorzeniania splamień. W stadiach
wcześniejszych, w medytacji skupienia, a nawet wglądu, splamienia nie były odcięte, a jedynie
osłabione, kontrolowane i stłumione przez trening wyższych zdolności mentalnych. Pod
powierzchnią kontynuowały one swoje istnienie, w postaci utajonych skłonności. Lecz gdy
osiągnęliśmy ponadświatowe ścieżki, rozpoczęła się praca nad wykorzenianiem.
Jako elementy wiążące nas z kołem stawania się, splamienia klasyfikowane są w postaci
następującego zbioru dziesięciu więzów" (samjodżana):
1) postrzeganie osobowości,
2) wątpliwości,
3) lgnięcie do praw i rytuałów,
4) pożądanie zmysłowe,
5) awersja,
6) pożądanie czystej, materialnej egzystencji,
7) pożądanie egzystencji niematerialnej,
8) zarozumiałość,
9) niemożność spoczynku,
10) głupota.
Każda z czterech ponadświatowych ścieżek eliminuje odpowiednią warstwę splamień.
Pierwsza - ścieżka wejścia w strumień (sotapatti-magga), odcina pierwsze trzy więzi,
najgrubsze ze wszystkich, eliminując je tak, iż nie są w stanie pojawić się już nigdy więcej.
Postrzeganie osobowości" (sakkaja-ditthi), postrzeganie w pięciu skupiskach prawdziwie
istniejącej jazni, zostaje odcięte, gdy ujrzymy pozbawioną jazni naturę zjawisk. Wątpliwości
zostają wyeliminowane, ponieważ pojmujemy prawdę głoszoną przez Buddę, postrzegając ją w
odniesieniu do nas samych, a zatem już nigdy nie odsuwając jej na bok z powodu niepewności.
Lgnięcie do praw i rytuałów zostaje usunięte, ponieważ wiemy, że uwolnienie można uzyskać
tylko poprzez praktykę ośmiorakiej ścieżki, a nie poprzez nieustępliwe moralizatorstwo lub
obserwowanie ceremoniałów.
Natychmiastowym następstwem tej ścieżki jest kolejny stan ponadświatowy, znany jako owoc
(phala), który jest rezultatem wysiłków, mających na celu odcięcie splamień. Każda ścieżka
posiada swój własny owoc - stan, kiedy to przez kilka chwil umysł doświadcza pełnego
szczęśliwości spokoju nirwany, zanim zstąpi ponownie do poziomu świadomości światowej.
Pierwszy owoc, to owoc wstąpienia w strumień, i ten, kto przeszedł przez to doświadczenie,
zwany jest wstępującym w strumień" (sotapanna). Wstąpił on w strumień Dharmy, niosący
go do ostatecznego uwolnienia; nawiązał ścisłą więz z wyzwoleniem i nie jest w stanie powracać
dłużej na drogi nieoświeconego świata. Wciąż posiada pewne splamienia, pozostające w
strumieniu mentalnym, a osiągnięcie ostatecznego celu może mu zająć nawet siedem żywotów,
ale osiągnął podstawowe urzeczywistnienie, niezbędne do realizacji celu, i nie ma żadnej
możliwości, aby zawiódł.
Entuzjastyczny praktykujący z ponadprzeciętnymi zdolnościami, po osiągnięciu wejścia w
strumień nie ustaje w swoich wysiłkach, tylko kieruje swoją energię aby dopełnić całej ścieżki
tak sprawnie, jak to tylko możliwe. Podsumowuje swoją praktykę medytacji wglądu,
przechodzi przez wznoszące się etapy mądrości wglądu, a w odpowiednim czasie osiąga
drugą ścieżkę, ścieżkę powracającego jednokrotnie. Ta ścieżka ponadświatowa nie
wykorzenia całkowicie żadnych więzów, ale osłabia ona korzenie chc iwości, awersji i
złudzenia. Podążający ścieżką medytujący doświadcza jej owocu, po czym wyłania się jako
54
powracający jeden raz" - ten, który powróci do tego świata co najwyżej jeden raz, zanim
osiągnie pełne wyzwolenie.
Lecz nasz praktykujący znów podejmuje zadanie medytacyjne. Na następnym etapie
ponadświatowego urzeczywistnienia osiąga on trzecią ścieżkę, ścieżkę niepowracającego
(anagami-magga), z pomocą której odcina on dwa kolejne więzy - zmysłowego pożądania i
złej woli. Znajdując się na tym poziomie, nigdy więcej nie wpadnie on w uścisk żadnego
pożądania zmysłowej przyjemności, nigdy nie wpadnie w gniew lub niezadowolenie. Jako
niepowracający, nie wróci on do świata ludzi w żadnym z przyszłych żywotów. Jeśli nie
osiągnie ostatniej ścieżki w tym właśnie życiu, po śmierci odrodzi się w wyższych światach, w
sferze czystej materialnej egzystencji (rupaloka), tam osiągając wyzwolenie.
Lecz nasz medytujący znów czyni wysiłek, rozwija wgląd i w momencie kulminacji wkracza
na czwartą ścieżkę, ścieżkę stanu arhata (arahatta-magga). Z pomocą tej ścieżki odcina pięć
pozostałych więzów - pożądanie czystej materialnej egzystencji i pożądanie egzystencji
niematerialnej, zarozumiałość, niemożność spoczynku i głupotę. Pierwsze, to pragnienie
odrodzenia w niebiańskich światach, które stają się osiągalne dzięki pierwszym czterem
dżhana (mowa tu o przestrzeniach powszechnie znanych jako świat Brahmy").Drugie, to
pożądanie odrodzenia w czterech niematerialnych sferach, osiągalnych poprzez cztery
[ Pobierz całość w formacie PDF ]