[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zachodzi u tego, kto wyżej stawia próżną chwałę niż pożytek blizniego; czyni on
dobrze dla bliznich dla zdobycia chwały. Natomiast nie postępuje nagannie, kto czyni
dobrze drugim na sposób u ludzi czy u niego dotąd nie spotykany.
ZAGADNIENIE 133.
O MAAODUSZNOZCI. (39)
Zbadać tu należy: 1-o Czy małoduszność jest grzechem? 2-o Jakiej cnocie
przeciwstawia się?
Artykuł 1.
CZY MAAODUSZNOZ JEST GRZECHEM?
1. Wydaje się, że małoduszność nie jest grzechem. Grzech bowiem czyni człowieka
złym, tak jak cnota czyni go dobrym. Otóż, jak mówi Filozof1), małoduszny nie jest
złym. Wobec tego małoduszność nie jest grzechem.
2. Filozof mówi tamże, że najbardziej małodusznym wydaje się być ten, kto w rzeczy
samej jest godnym wielkiego dobra, a jednak nie uważa się za godnego tegoż . Otóż
godnym wielkiego dobra jest tylko cnotliwy, ponieważ, jak Filozof tamże stwierdził,
według prawdy, tylko cnotliwemu należy się cześć . Zatem małoduszność nie jest
grzechem.
3. Eklezjastyk mówi2), że pycha jest początkiem każdego grzechu . Otóż
małoduszność nie pochodzi z pychy, ponieważ pyszny wynosi się ponad to czym jest,
zaś małoduszny usuwa się od tego, czego jest godny. Wobec tego małoduszność nie
jest grzechem.
4. Kto uważa się , mówi Filozof3), za godnego czegoś mniejszego niż jest godzien
w rzeczywistości, jest małodusznym . Otóż niekiedy święci uważali się za mniej j
godnych niż rzeczywiście byli, jak to widać z przykładu Mojżesza i Jeremiasza. którzy
byli godni urzędu, do którego Bóg Ich powołał, a od którego obaj pokornie uchylali
59
się, jak to podaje Księga Wyjścia4) i Jeremiasza5). A więc małoduszność grzechem
nie jest.
Przeciw temu przemawia jednakże fakt, że według ludzkiej obyczajności
niczego nie należy unikać, jak tylko grzechu. Otóż małoduszności najeży unikać;
mówi bowiem Apostoł w Liście do Kolosan6): Ojcowie, nie rozdrażniajcie dzieci
swych, aby się małodusznymi nie stały . Zatem małoduszność jest grzechem.
Według mego zdania, wszystko, co jest sprzeczne z naturalną skłonnością, jest
grzechem, ponieważ jest nieposłuszeństwem dla prawa natury. W każdej bowiem
rzeczy tkwi naturalna skłonność do dokonywania działań współmiernych z jej
możnością, co jest widoczne we wszystkich rzeczach natury, zarówno żywych jak
martwych. Zarozumialcy przekraczają tę proporcję, usiłując dokonać więcej niż mogą,
natomiast małoduszni nie dociągają do tego, co mogą z natury, odmawiając dążenia do
tego. co jest współmierne z ich siłami. Dlatego też zarówno zarozumiałość jak i
małoduszność są grzechami. Dlatego to sługa, który otrzymane od swego pana
pieniądze zakopał w ziemi i z powodu małodusznego lęku nimi nie zarabiał, został
przez pana ukarany7).
Ad 1. Filozof nazywa w tym wypadku złymi tych, którzy wyrządzają bliznim
krzywdę; z tego punktu widzenia małoduszny nie jest złym, chyba. że uchyla się od
działania, którym mógłby pomóc blizniemu. Wyraża się o tym Grzegorz8), że ci,
którzy uchylają się od niesienia pożytku bliznim drogą głoszenia słowa, są, według
ścisłej sprawiedliwości, odpowiedzialni za brak wszystkich korzyści, jakie by wynikły
z ich wystąpień .
Ad 2. Jest zupełnie możliwe, że ktoś mający Sprawność cnoty popełnia grzech; jeśli
ten grzech jest lekki, sprawność cnoty nie ulega zniszczeniu, jeśli śmiertelny,
sprawność cnoty wdanej przez łaskę doznaje zniszczenia. Dlatego jest możliwe, że
ktoś jest w stanie dzięki cnocie, którą posiada, dokonać czegoś wielkiego, co jest
godne czci; jeśli jednak nie postara się użyć swych możności, grzeszy, czasem lekko, a
czasem nawet śmiertelnie. Można tę trudność wyjaśnić jeszcze inaczej, a mianowicie,
że małoduszny jest zdolny dokonać czegoś wielkiego z uwagi na tkwiącą w nim
zdolność do cnoty, na dobre usposobienie jego natury, posiadaną przezeń umiejętność
lub powodzenie zewnętrzne; jeśli odmawia użycia tych dóbr, staje się małodusznym.
Ad 3. Nawet małoduszność może, w pewien sposób, rodzić się z pychy; mianowicie,
gdy ktoś zbytnio kieruje się swym zdaniem, które mu wskazuje, że jest za słaby do
zrobienia czegoś, w stosunku do czego jest w rzeczywistości wystarczająco silny. Stąd
słowa Przypowieści9): Leniwiec zda się sobie mędrszy nizli siedmiu mężów dobrze
mówiących. Ktoś bowiem może co do czegoś uważać się za niższego, zaś w czymś
innym zbytnio się wynosić. Stąd to Grzegorz10) mówi o Mojżeszu, że ..okazałby się
pyszałkiem, gdyby bez drżenia bojazni wziął na się przywództwo nad bardzo licznym
ludem; równocześnie jednak dałby dowód pychy, gdyby odmówił posłuszeństwa
nakazowi Stwórcy .
Ad 4. Mojżesz i Jeremiasz byli godni obowiązku, do którego zostali wybrani z łaski
Bożej; jednakże odmawiali, biorąc pod uwagę własną niewystarczalność; wszakże nie
odmawiali uparcie, by nie popaść w pychę.
60
Artykuł 2.
CZY MAAODUSZNOZ JEST PRZECIWIECSTWEM WIELKODUSZNOZCI?
1. Wydaje się, że małoduszność nie jest przeciwstawieniem wielkoduszności. Mówi
bowiem Filozof1), że małoduszny nie zna sam siebie. Dążyłby bowiem do dóbr,
których jest godny, gdyby się poznał . Lecz nieznajomość siebie wydaje się
sprzeciwiać roztropności, a wobec tego małoduszność przeciwstawia się roztropności,
a nie wielkoduszności.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]