[ Pobierz całość w formacie PDF ]
248
Saturnalia. święto ku czci zasiewów Saturna. Jego rządy nad światem to wiek zloty ludzkości.
Od 17 grudnia przez siedem dni święcono jego pamięć. Było to święto bezczynności, równości
(dlatego zapraszano niewolników do stołu i panowie im usługiwali), święto wymiany
upominków. Stąd przysłowie Non semper erunt Saturnalia (nie zawsze będą Saturnalia).
249
Nie idzie tu o portyk zwany regia Numae. budynek sąsiadujący ze świątynią Westy. lecz o
jakiś rodzai galerii, po której przechadzał się August.
250
August wyraził się w ten sposób przez nieznajomość obyczajów żydowskich, gdyż %7łydzi nie
mieli zwyczaju pościć w dniu sabatu.
251
Sekstans zawierał 2 cyathi (pucharki), każdy cyathus = 1/12 sekstariusa, l sekstarius = 0,542
litra.
252
I u l i u s Maratus, redaktor urzędowego dziennika państwa.
253
Około 170 cm.
254
Używano jej do oczyszczania ciała z potu i kurzu, atleci - z piasku pomieszanego z oliwą,
jaką się nacierali przed rozpoczęciem walki.
255
W r. 25 przed n.e., w dwa lata póznię) znowu uległ jakiejś poważnej chorobie.
256
perystyl. portyk kolumnowy otaczający dokoła wewnętrzny ogród domu. zwykle z fontanna,
pośrodku.
257
yródła wodv siarczanej w pobliżu Tybru. Dzisiaj Bagni.
258
przy pomocy fletu poddawano ton mówcy.
259
Tu August zastosował dowcipna metaforę do tytułu swej tragedii Ajaks: bohater achajski
rzucił się na własny miecz, a jego Ajaks rzucił się na gąbkę, aby zniszczyć wszelki ślad swego
nieudanego istnienia.
260
warto porównać to miejsce z określeniem Kwintyliana (Inst. orat. VIII 3. 56) nadgorliwości
stylowej, połączonej z brakiem smaku i sztucznością.
261
O archaizacji stylu Anniusza Cymbra i Salustiusza mówi Kwintylian (Inst. orat. VIII 3).
262
Caius Sallustius Crispus. historyk epoki cycerońskiej. uwielbiał Katona jako wzór zwięzłości
stylowej, a nawet wręcz zapożyczał od niego niektóre wyrażenia. Pierwsze dzieło historyczne w
jeżyku łacińskim: Origines Katona Starszego w 7 ks.. przedstawiało początki miast italskich. Nie
zachowało się.
263
W drugiej połowic II w. przed n.e. kwitła w Rzymie wymowa tzw. azjańska. oparta na
wzorach greckich. Myśl wyrażano krótkimi, posiekanymi zdankami. posługując się ozdobami
muzycznymi (rymem, rytmem), rażącą błyskotliwością i niezwykłością stylową, mieszając prozę
z poezją, nic dbając o jasność. Ten styl pochodzi od Greka Hegezjasza z Magnezji w Azji
Mniejszej (ok. 300 przed n.e.). Przedstawicielem azjanizmu w Rzymie jest Quintus Hortensius
Hortalus (zob. uw. 243).
264
Kalendy. pierwszy dzień miesiąca. W greckim kalendarzu ich w ogóle nie było.
265
Katon Starszy był uważany przez Rzymian za ideał wszelkich cnót obywatelskich. W braku
ideału zadowolić się trzeba skromniejszą rzeczywistością.
266
Litera beta miała już swą niechwalebną przeszłość" w literaturze rzymskiej (Katul. 67. 21).
267
Filozof Areusz z Aleksandrii, którą August oszczędził nic tylko ze względu na cześć dla
Serapisa. lecz także ze względu na Areusza.
268
Quintus Caecilius M tellus Macedonicus jako pretor w r. 143 przed n.e. zwyciężył w
Macedonii uzurpatora Andriskosa; konsul w r. 143; cenzor w r. 131 przed n.e.
269
Publius Rutilius Rutus, stoik, uczeń Panecjusza. mówca, przyjaciel Leliusza
i Scypiona Młodszego, konsul w 105 r. przed n.e.
270
Według Weilejusza Paterkula (II 70) i Waleriusza Maksyma (I 7. I) tym przyjacielem był
lekarz jego, Artoriusz.
271
Kompluwium (compluvium). czworokątny otwór w dachu domu rzymskiego, przez który
wpadał deszcz do basenu, tzw. impluvium. umieszczonego pod nim na środku afrium. Tu
kompluwium oznacza cały ten pokój.
272
Penaty (Pcnates). pierwotnie bóstwa spiżarni, pózniej całego domu. Im poświecone było
ognisko wiecznie płonące w atrium. im miejsce czci. tzw. penctralia.
273
E n a r i a. wyspa na wybrzeżu Kampanii, dziś Ischia: z ciepłymi kąpielami.
274
Dzień jarmarczny zwany był: nundinae albo nundina. co oznacza dosłownie dzień dziewiąty.
Ongiś był to dziewiąty dzień po śmierci, który święcono jako uroczystość pogrzebową, po czym
następowała stypa. Stąd obawy Augusta. Na wsi nundinae były dniem wolnym od pracy i dlatego
wieśniacy tego dnia chodzili po zakupy. W życiu publicznym były to początkowo dies nefasti
albo feriae. a więc niedopuszczalne dla ważnych prawnych aktów państwowych, dopiero lex
Hortensia (z 287 r. przed n.e.) zamieniła je na dies fasti.
275
Nonis (piąty lub siódmy dzień miesiąca zwał się Nonae). można to słowo łacińskie rozłożyć
na dwie części: non ix. w ten sposób wyjdzie w przekładzie: nie idziesz.
276
Misteria eleuzyńskie (Eleuzys w pobliżu Aten) osnute na tle mitu o porównaniu Kory. córy
Demetry. przez Plutona, boga podziemi, związane były z życiem osiadłym i pracą na roli.
Głęboka symbolika tego mitu. który przedstawiał okres spoczywania ziarna w ziejni przez
miesiące zimy jako okres przebywania Kory u Plutona, posłużyła też do wysnucia analogii do
trwałości życia człowieka, którego tylko ciało podlega śmierci, dusza trwa wiecznie. Kult
tajemny. Wtajemniczeni zwali się misiami. Wtajemniczenie zobowiązywało do zupełnego
milczenia o szczegółach kultu i rytuału.
277
[ Pobierz całość w formacie PDF ]